เมื่อไปถึงยอดเขา
มันจะพบอากาศที่ดี
สามารถเปลี่ยนตัวมัน
จากหนอนดักแด้
ให้เป็นตัวผีเสื้อได้

พอถึงฤดูกาล
ผีเสื้อทั้งหลายก็พากันไต่ขึ้นเขา
บางตัวขึ้นไปแล้วไม่รอด ตายก็มี
เพราะเหน็ดเหนื่อย หมดเสบียง
หมดแรง

บางตัวขึ้นไปก็เกิดไปกัดกัน
ตายกลางทาง
บางตัวขึ้นไปเกือบถึงแล้ว
ถูกแมลงอื่นเอาไปกินเสียก่อน
น้อยตัวมากที่ขึ้นไปถึงยอดเขาแล้ว
กลายเป็นผีเสื้อได้

สูงฝ่ายสมมติก็คือ
อยากจะมีลาภ ยศ ชื่อเสียง สุข
พอไปถึงที่สูงแล้ว บางตัวก็ขึ้นถึงยอดเขา
บางตัวก็ขึ้นไม่ถึงเพราะอุปสรรคต่างๆ

บางคนกำลังหาเงินหาทองอยู่ดีๆ
ก็เกิดรถคว่ำตาย เกิดเจ็บป่วยตาย
บางคนกำลังรุ่งเรืองอยู่ก็เกิดถูกฆ่าตาย

ในแง่ของสมมติ แม้จะขึ้นไปถึงยอดแล้ว
ก็ยังไม่มีการเปลี่ยนแปลง
มันเห็นว่าไม่มีอะไร ก็กลับลงมา

แต่บางตัวขึ้นถึงยอดเขาแล้ว
ไม่พอใจเพียงเท่านั้น มันปีนขึ้นต้นไม้ต่อ
ไปกินใบไม้แล้วแปลงตัวเป็นผีเสื้อได้

เมื่อเราขึ้นถึงยอดเขาแล้ว
บางคนก็ยังเป็นสมถะอยู่
แต่บางตัวไม่ติดอยู่แค่นั้น
ยังสามารถปีนขึ้นต้นไม้ต่อไปอีก

ซึ่งจะต้องเปลี่ยนไป
ตามกฎของไตรลักษณ์เสมอไป
จะเสื่อมช้าหรือไวเท่านั้นเอง

แม้แต่พระอนาคามีบางเหล่า
ก็ยังข้องอยู่กับอารมณ์ที่เป็นรูป
ซึ่งต้องได้ไปเกิด
ในพรหมชั้นสูงอีกครั้ง
ก่อนจะเข้าสู่นิพพาน

แต่ผู้เล่นในญาณ
จิตจะไม่เสื่อมง่ายๆ
วิปัสสนาญาณ ไม่เกี่ยวข้องด้วยรูป
แต่เข้าสู่อารมณ์ปรมัตถ์ล้วนๆ
ซึ่งเป็นนามที่อยู่เหนือ
กฎของไตรลักษณ์

ดังนั้นในเบื้องต้น ผู้ปฏิบัติใหม่
ต้องทำความเข้าใจกันบ่อยๆ
เพื่อจะได้ทำใจให้ถูกขณะปฏิบัติ
แล้วจึงจะปฏิบัติได้สนุก

ถ้าปฏิบัติไปด้วยอารมณ์
ที่ฝืดและฝืน
กว่าจะผ่านไปได้เจ็ดวัน
ก็แทบตายทีเดียว
เหมือนเราติดคุก

แต่ถ้าทำด้วยความเข้าใจ
มันจะสนุกเพลิดเพลิน
บางคนก็มาขอปฏิบัติต่ออีกเจ็ดวันก็มี

ผู้มีประสบการณ์ในการปฏิบัติมามากกว่า
ก็ทำจิตให้สนุกไปกับการปฏิบัติได้ง่ายกว่า

แต่ผู้มาปฏิบัติใหม่ยังทำใจไม่เป็น
ก็จะรู้สึกฝืดฝืนในขณะนั่งปฏิบัตินานๆ
อาจจะคิดถึงงานอื่นหรือเรื่องอื่นเข้ามาแทน
ไม่รู้สึกสนุกในการปฏิบัติ
ก็เกิดการขัดแย้งในใจ
ความทุกข์ทรมานใจก็ตามมา

เพราะในชีวิตจริง
เราไม่เคยนั่งนิ่งๆ เป็นเวลานานๆ
เคยไปทำแต่งานที่เกี่ยวกับวัตถุ สิ่งของ
ก็รู้สึกเพลินไปกับสิ่งนอกกาย

พอมาทำกับนามธรรม
หรือสิ่งที่อยู่ในกายในใจ
เลยวางใจยาก หรือวางความรู้สึกไม่เป็น

พระผู้มีประสบการณ์ในการทำสมาธิ
พอได้โอกาสนั่งนิ่ง ท่านก็เล่นฌาน
มีความสุขในสมาธิ
แล้วก็เสพติดในฌานได้เช่นกัน
เหมือนเด็กติดเกมส์

แต่พระที่ชำนาญในงานวิปัสสนา
ท่านก็เล่นกับญาณ หรือวิปัสสนาญาณ
ด้วยการวิจัยธรรมต่างๆ
ที่กำลังเกิดขึ้น ตั้งอยู่
และดับไปตลอดเวลา

ยิ่งปฏิบัตินานไป
ก็ยิ่งชำนาญในวิปัสสนาญาณมากขึ้น
แบบนี้จะเป็นการทำตรงเป้าหมาย
ของพระพุทธศาสนามากที่สุด